Territoriaal belastingstelsel voor Suriname

Siegfried Kenswil

(Ingezonden)

Suriname heeft met succes de BTW ingevoerd, maar de hervorming van de Inkomstenbelasting is nog achtergebleven. Pogingen tot technische aanpassing lopen telkens vast op structurele beperkingen.

Het is tijd voor een fundamentele herziening. Suriname moet zijn belastingstelsel baseren op één helder uitgangspunt: belast uitsluitend wat daadwerkelijk aan Suriname is verbonden.Het huidige wereldinkomenstelsel, waarin alle wereldwijde inkomsten van inwoners belast worden, is administratief onuitvoerbaar. Het leidt tot rechtsonzekerheid, lage naleving en ondermijnt het vertrouwen. Daarom is een overstap naar een territoriaal stelsel raadzaam, waarin alleen inkomsten met een Surinaamse bron worden belast.Territoriaal stelselIn het huidige systeem worden inwoners van Suriname in theorie belast over hun wereldwijde inkomen, dus ook buitenlandse lonen, dividenden, huurinkomsten, vermogenswinsten en pensioenen. In de praktijk gebeurt dat beperkt, maar juridisch blijft het uitgangspunt staan.Een territoriaal stelsel keert dit om: alleen inkomsten uit Surinaamse bronnen zijn belastbaar. De woonplaats van de belastingplichtige is dan niet bepalend; de oorsprong van het inkomen wel. Voorbeelden:- Loon of winst uit werk in Suriname → belastbaar- Dividend uit Guyana, pensioen uit Amerika, huurpand in Aruba → niet belastbaar- Buitenlandse vennootschap die feitelijk vanuit Suriname wordt bestuurd → belastbaarHet territoriale stelsel vereist dus een heldere bronkwalificatie: waar is het inkomen verdiend, waar is de prestatie geleverd en wat is de economische oorsprong? Wat géén Surinaamse bron is, valt buiten de heffing, ongeacht of de betrokkene in Suriname woont. Realiteitszin: geen grip op buitenlands inkomenDe Belastingdienst heeft praktisch geen zicht op buitenlands vermogen en inkomen:- Er is beperkte automatische data-uitwisseling (door gebrek aan verdragen)- Grensoverschrijdende controle is beperkt- Binnenlandse handhaving is al uitdagendIn de praktijk functioneert Suriname nu al grotendeels territoriaal. Buitenlandse inkomsten worden zelden opgegeven en nauwelijks belast. Maar zonder wettelijke basis ontbreekt rechtszekerheid en is de toepassing willekeurig.Waarom het territoriale model beter pastHet huidig wereldinkomenstelsel komt rechtstreeks uit het Nederlandse model: ontworpen voor een welvarende verzorgingsstaat met hoog­ontwikkelde administratie en brede informatie­uitwisseling (CRS, informatieuitwisselingsverdragen). Suriname beschikt niet over die infrastructuur.Een territoriaal model sluit wél aan bij:- Een kleine, open economie die kapitaal en expertise wil aantrekken- Beperkte handhavingscapaciteit, dus behoefte aan eenvoud- Een sociaal contract dat draait om redelijkheid en wederzijds vertrouwenSuccesvolle voorbeelden zijn Singapore, Panama, Hongkong, Georgië en die tonen aan dat territoriale heffing modern, concurrerend en juridisch robuust kan zijn.Voordelen voor het investeringsklimaatEen territoriaal stelsel biedt helderheid voor zowel burgers als investeerders:- Buitenlandse inkomsten blijven buiten de heffing- Spaargelden kunnen zonder fiscale belemmering terugvloeien naar Suriname- Aantrekkelijker voor investeringen, woningbouw en ondernemerschapVoor buitenlandse bedrijven betekent het minder risico op complexe regels of onverwachte claims. De drempel om activiteiten in Suriname op te starten daalt. Ook digital nomads en ondernemers met internationale activiteiten worden aangetrokken.Wel is bescherming tegen misbruik cruciaal:- Heldere brondefinities- Substance-eisen voor buitenlandse entiteiten- Toerekeningsregels bij feitelijke leiding vanuit SurinameZo blijft belastingontwijking beheersbaar zonder zware controlemechanismen.Geen complexe wetswijziging nodigDe Surinaamse inkomstenbelasting is sinds haar invoering in 1922 gebaseerd op het wereldinkomenstelsel naar Nederlands model. Hoewel de term wereldinkomen niet letterlijk in de wet voorkomt, volgt deze grondslag uit de systematiek en gangbare interpretatie van de wet: binnenlandse belastingplichtigen zijn in beginsel belastingplichtig over hun volledige, wereldwijde inkomen, ongeacht de geografische oorsprong.Juist omdat de wet deze grondslag nergens expliciet vastlegt, bestaat er ruimte voor een heroriëntatie. De omslag naar een territorialiteitsstelsel kan op eenvoudige wijze worden gerealiseerd met één nieuw kernartikel dat de heffingsgrondslag expliciet bepaalt:Artikel 1a – Grondslag van de heffingInkomstenbelasting wordt uitsluitend geheven ter zake van inkomen dat een bron in Suriname heeft. Buitenlandse inkomsten van binnenlandse belastingplichtigen blijven buiten de heffing, tenzij zij voortvloeien uit werkzaamheden, vermogensbestanddelen of zeggenschap die feitelijk in Suriname worden verricht, beheerd of bestuurd. Deze bepaling herijkt de inkomstenbelasting op fundamentele wijze, zonder dat de bestaande structuur van de wet hoeft te worden herschreven.ConclusieSuriname handelt in de praktijk al grotendeels volgens het territorialiteitsbeginsel. Maar zolang dit niet wettelijk is verankerd, ontbreekt het aan rechtszekerheid, gelijke behandeling en vertrouwen bij zowel burgers als investeerders. Door dit beginsel formeel vast te leggen:- Wordt het belastingstelsel uitvoerbaar en geloofwaardig- Versterkt Suriname zijn investeringsklimaat- Ontstaat ruimte voor duurzame economische groeiEen modern stelsel moet passen bij de uitvoeringscapaciteit en de maatschappelijke realiteit. Wie fiscale naleving wil, moet helderheid bieden. Wie economische groei nastreeft, moet rechtvaardigheid garanderen. Wie vooruit wil, kiest voor eenvoud en effectiviteit.mr. Siegfried Kenswil