In memoriam: Jos Chelius (1950–2025), formidabele basketballer en succesvol coach
| starnieuws | Door: Redactie
Jos Chelius (1950–2025) Op 19 juli jl. overleed voormalig basketballer en coach Jos Chelius (75). Naar eigen zeggen was hij de grootste basketballer die Suriname heeft voortgebracht na Hesdy van Wilgen. Chelius
speelde zowel in Suriname als in Nederland op hoog niveau basketbal. Na zijn actieve carrière ontwikkelde hij zich tot een succesvol coach in het Nederlandse basketbal.
Josef Petrus Maria Chelius werd op 14 januari 1950 geboren in Redi Doti, op een steenworp afstand van Joden Savanne. Het gezin telde dertien kinderen. Vader Chelius bracht zijn kinderen waarden bij zoals hard werken, stiptheid, afspraken nakomen en het behalen van diploma’s. Die opvoeding legde mede de basis voor Jos’ succes als speler en coach.
Als jonge tiener beoefende hij aanvankelijk voetbal en korfbal op het Mr. Bronsplein. Na het voetballen keek hij vaak naar de trainingen van basketbalclub De Arend op hetzelfde plein. Basketbal had al vroeg zijn belangstelling: regelmatig was hij te vinden op het basketbalveld van CLD, op het erf van arts en clubvoorzitter Paul Favery. In 1966, op 16-jarige leeftijd, debuteerde Chelius bij De Arend. Al een jaar later speelde hij in het nationale team van Suriname. In 1969 werd hij landskampioen met De Arend. Zijn sprongkracht, snelheid, dribbel en tactisch inzicht waren buitengewoon en maakten hem gevreesd bij tegenstanders. Al snel kreeg hij de bijnaam Dangerman. Zijn inspiratiebronnen waren De Arend-coach Rudie Nijman, Paul Favery en coach Orlando Renfurm.In 1974 maakte Chelius de overstap naar Kong Ngie Tong Sang, maar dat avontuur liep uit op een teleurstelling. Een jaar later haalde Favery hem naar CLD, waar hij in 1977 landskampioen werd. Het team, met spelers als Marcel ‘Chambie’ Lin Tsung, Regie Chelius, Victor ‘Witje’ Sibilo, Marcel Henar en John Chelius, wordt beschouwd als een van de sterkste in de clubgeschiedenis. Jos Chelius werd in 1972 en 1975 uitgeroepen tot Basketballer van het Jaar.In 1975–1976 volgde hij een trainersopleiding in Mexico, een van de hoogtepunten van zijn sportloopbaan. Terug in Suriname coachte hij jeugdteams. In 1977 vertrok hij naar Nederland voor een beroepsopleiding in de sport. Daar zette hij zijn spelerscarrière voort bij onder meer Hoofddorp, Early Bird en Landslake Lions, waar hij telkens uitblonk als topscorer.Na zijn actieve carrière werd hij coach, met als grootste successen de promoties die hij met Early Bird bereikte. In 1988 leidde hij de club naar de Promotiedivisie, de hoogste klasse na de Eredivisie. Begin jaren 2000 keerde hij terug bij Early Bird en, samen met zijn broer Hans, behaalde hij in 2002 en 2003 het kampioenschap van de Promotiedivisie. De stap naar de Eredivisie bleef uit door geldgebrek.Chelius legde als coach sterk de nadruk op discipline, iets wat hij van huis uit had meegekregen. Hij wist het beste uit zijn spelers te halen, maar bleef altijd benaderbaar en vriendelijk. Het basketbal van Early Bird werd omschreven als werkbasketbal. Zijn motto richting zijn spelers was: Take a baka doro - geef niet op, er is altijd een uitweg. Toch ervoer hij ook tegenwerking. Toen hij afscheid nam als coach van het damesteam van de Vrije Universiteit, zei collega Jos Pelk: “Een bijzonder sportman die beter verdiend had.” Zelf was Chelius ervan overtuigd dat discriminatie hem de toegang tot profclubs had belemmerd.Naast zijn sportloopbaan was Chelius docent bij de opleiding voor politieagenten en bewaarders in Nederland en werkte hij met mensen met een beperking. In 2007 werd hij getroffen door een beroerte. Dankzij grote wilskracht herstelde hij grotendeels, maar sindsdien verplaatste hij zich vaak met rolstoel of scootmobiel. In de laatste jaren was hij op de Surinaamse radio in Amsterdam te horen met adviezen voor ouderen over gezond leven. Ook zette hij zich in voor fondsenwerving voor de kinderen van Joden Savanne.Basketbalclub Early Bird noemde hem bij zijn overlijden “de meest succesvolle coach ooit van Early Bird”. Chelius kende in Nederland verschillende grootheden uit de sport, waaronder coach Ton Boot, voormalig basketballer en ex-CEO van Philips Roel Pieper, en sportjournalist Mart Smeets. Smeets zei ooit: “Amerika heeft Michael Jordan, Suriname heeft Jos Chelius.”Krishna Salikram
| starnieuws | Door: Redactie
